Αν και ελάχιστοι αμφισβητούν
τις παραδόσεις της Χριστουγεννιάτικης περιόδου, πολλές από αυτές
προχρονολογούνται του χριστιανισμού στην Ευρώπη. Πολλά στοιχεία
προέρχονται από τη Νορμανδική παράδοση Yule των Βίκινγκ, που αφορούσε τον
εορτασμό του χειμερινού ηλιοστασίου ή της θερινής ισημερίας. Άλλα προέρχονται από
το Ρωμαϊκό φεστιβάλ Saturnalia, προς τιμή του αρχαίου θεού Saturn ή Saturnus,
στο πλαίσιο του οποίου οι αρχαίοι παγανιστές έβαζαν κλαδιά πεύκου στο σπίτι
τους, τα οποία φώτιζαν τα βράδια με γιορτινά λαμπιόνια και κεριά, ενώ πρόσφεραν
δώρα και έκαιγαν το γιορτινό κούτσουρο.
Ακόμα και ο Santa Claus
προέρχεται από διάφορες πηγές. Μια από αυτές είναι ο άγιος Νικόλαος από τα Μυρά
της Λυκίας, κοντά στην Αττάλεια της Τουρκίας, γνωστός ως Noel Baba.
Προηγούμενες αποδόσεις του μοιάζουν παρά πολύ με εικονογραφία που σχετίζεται με
τον Οντίν ή τον Αγγλοσαξονικό θεό Woden. Οι αρχαίοι προσηλυτιστές, όταν
εκχριστιάνιζαν τη γηραιά ήπειρο, το έβρισκαν πολύ βολικό οι άνθρωποι να κρατάνε
τις παραδόσεις τους, προσθέτοντας απλά ένα χριστιανικό γραμματόσημο σε αυτές.
Έτσι ενσωματώθηκαν στην περίοδο των Χριστουγέννων.
Κάποιοι αμφισβητούν ακόμα και
το αν ο Ιησούς γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου. Αρκετοί ορθόδοξοι χριστιανοί της
κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης για παράδειγμα, γιορτάζουν τα Χριστούγεννα την
εβδόμη ή κοντά στην εβδόμη Ιανουαρίου, σύμφωνα με το Ιουλιανό
ημερολόγιο, που είναι προγενέστερο του Γρηγοριανού. Όπως υποστηρίζουν η
ημερομηνία αυτή είναι πιο ακριβής.
Σήμερα όλο και πιο πολλοί
ιστορικοί, ακαδημαϊκοί, μπλόκερ και άλλοι, αμφισβητούν ανοικτά κατά πόσο ο
πραγματικός άντρας που αποκαλείτο Ιησούς υπήρξε. Δυστυχώς πολλά από τα γραπτά
που έχουμε στη διάθεσή μας έχουν αλλοιωθεί, ενώ υπάρχει εμφανής έλλειψη
ιστορικών πηγών. Στη Βίβλο μια μεγάλη περίοδος 18 ολόκληρων χρόνων της ζωής του
Ιησού δεν υπάρχει. Ο πρωταγωνιστής «πετάγεται» από την ηλικία των 12 ετών στην
ηλικία των 30 περίπου ετών, χωρίς την παραμικρή λέξη για το τι έγινε ενδιάμεσα.
Κάποιες καταγραφές της
Χριστουγεννιάτικης ιστορίας δεν αναφέρουν το λαμπερό αστέρι ή ακόμα τους τρεις
μάγους.
Οι ιστορικοί έχουν μετρήσιμα
κριτήρια που αφορούν στο βάρος της απόδειξης. Αν ένας συγγραφέας για παράδειγμα
γράφει για ένα θέμα 100 και άνω χρόνια μετά την εποχή που έγινε, δεν θεωρείται
έγκυρος. Άλλο σημαντικό κριτήριο είναι η εγκυρότητα της συγγραφής. Αν ο
συγγραφέας δεν μπορεί ξεκάθαρα να καθιερωθεί, τότε η καταγραφή του γίνεται όλο
και λιγότερο αξιόπιστη.
Αυτά που έχουμε για μελέτη
αποτελούν πολλές πηγές που συμπληρώθηκαν αρκετές δεκαετίες μετά το γεγονός, από
συγγραφείς που επιθυμούσαν να προωθήσουν την πίστη. Τα ίδια τα ευαγγέλια είναι
αντιφατικά μεταξύ τους. Για παράδειγμα αφηγούνται ανταγωνιστικές Πασχαλινές
ιστορίες. Ένα άλλο πρόβλημα έγκειται στο ότι δεν υπάρχουν οποιαδήποτε
πραγματικά ονόματα προσκολλημένα σε αυτές, αλλά ένας απόστολος που «υπογράφει»
το χειρόγραφο. Υπάρχουν επίσης αποδείξεις ότι τα ευαγγέλια έτυχαν αρκετής
επιμέλειας μέσα στα χρόνια.
Ο Απόστολος Παύλος είναι ο
μόνος που γράφει για τα συμβάντα χρονολογικά. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση,
ελάχιστα γεγονότα για τον Ιησού αποκαλύπτονται. Οι επιστολές του Παύλου
στηρίζονται στον «ουράνιο Ιησού», αλλά ποτέ δεν αναφέρουν τον ζωντανό άντρα.
Για ένα τέτοιο σημαίνον επαναστατικό και θρησκευτικό πρόσωπο, είναι εκπληκτική
η ανυπαρξία καταγραφών από αυτόπτες μάρτυρες. Και τα γραπτά που υπάρχουν είναι
προκατειλημμένα. Οι Ρωμαίοι ιστορικοί Ιώσηπος και Τάκιτος, που κάνουν κάποια
ανεπαρκή σχόλια για τη ζωή του Ιησού, έγραψαν ένα αιώνα μετά την εποχή του.
Οπότε μπορεί να συγκέντρωσαν τις πληροφορίες τους από τους πρώτους χριστιανούς.
Και αυτές οι ξεφτισμένες αναφορές είναι επίσης αμφιλεγόμενες, αφού τα
χειρόγραφα μεταβλήθηκαν με την πάροδο του χρόνου από χριστιανούς γραφείς, των
οποίων η δουλειά ήταν να τα διατηρήσουν. Ιδιαίτερα όσον αφορά στα ιστορικά
κείμενα του Τάκιτου, αυτά θεωρούνται ακόμα και πλαστογραφημένα.
Σήμερα πολλά βιβλία
καταπιάνονται με το θέμα της ιστορικότητας του Ιησού, που έχει να κάνει με την
ανάλυση ιστορικών στοιχείων για την εξακρίβωση του κατά πόσο υπήρξε ως ιστορική
μορφή, καθώς και αν κάποια από τα μεγάλα ορόσημα της ζωής του, όπως αυτά
περιγράφονται στα ευαγγέλια, μπορούν να επιβεβαιωθούν ως ιστορικά γεγονότα. Από
την άλλη, σύμφωνα με την επιστημονική Θεωρία του Μυθικού Ιησού, αυτός ήταν μια
φανταστική μορφή.
Ο ιστορικός Richard Carrier
στην 600 σελίδων μονογραφία του On the historicity of Jesus: Why we might have reasonfor doubt, γράφει ότι η ιστορία μπορεί να προήλθε από προηγούμενες ημίθεες
οντότητες σε μύθους της Εγγύς Ανατολής, οι οποίες δολοφονήθηκαν από δαίμονες
στο ουράνιο βασίλειο. Αυτοί οι μύθοι με τον καιρό ενσωματώθηκαν στα ευαγγέλια.
Ο Carrier πιστεύει ότι τα χωρία που αναφέρονται στον Ιησού στα έργα του Ιώσηπου
προστέθηκαν από χριστιανούς γραφείς. Σε ένα συγκεκριμένο σημείο ο Carrier λέει
ότι η εκτέλεση του Ιησού από τον Πιλάτο αφαιρέθηκε από το ευαγγέλιο του Λουκά.
Παρόμοια προβλήματα κακών αντιγραφών και διαστρεβλώσεων είναι διάχυτα και στα
έργα του Τάκιτου. Άρα από που αντλήθηκαν όλες οι ιστορίες της Καινής Διαθήκης;
Σύμφωνα με τον Carrier, ο Ιησούς μπορεί να είναι ένα μυθικό πρόσωπο όπως ο
Ηρακλής και ο Οιδίποδας.
Ο Bart Ehrman στο βιβλίο του How Jesus became god: The
exaltation of a Jewish preacher from Galilee εστιάζει στην παντελή έλλειψη μαρτύρων. «Τι είδους πράγματα έχουν να πουν οι
παγανιστές συγγραφείς της εποχής του Ιησού για τον ίδιο; Τίποτα. Όσο παράξενο
και αν ακούγεται δεν υπάρχει καμία απολύτως αναφορά στον Ιησού από οποιονδήποτε
από αυτούς. Δεν υπάρχουν πιστοποιητικά γεννήσεως, αντίγραφα δικών,
πιστοποιητικά θανάτου. Δεν υπάρχουν δηλώσεις ενδιαφέροντος, συκοφαντίες,
παραπομπές, τίποτα».
Τέλος, το Rank-Raglan
Mythotype είναι ένας κατάλογος κοινών χαρακτηριστικών των ηρώων διαφόρων
πολιτισμών. Υπάρχουν 22 τέτοια χαρακτηριστικά, εκ των οποίων η γέννηση από
παρθένα, η ελάχιστη έως καθόλου γνώση του κοινού για την παιδική ηλικία του
ήρωα, το να είναι γιος θεού, το να έχει πεθάνει στην κορυφή ενός λόφου και η
μυστηριώδης εξαφάνιση των λειψάνων του. Η περίπτωση του Ιησού καλύπτει 20
συνολικά από αυτά τα χαρακτηριστικά. Για την ακρίβεια κανένας άλλος χαρακτήρας
δεν συγκεντρώνει τον ίδιο αριθμό χαρακτηριστικών από τον κατάλογο του
οικουμενικού προτύπου του μυθικού αρχέτυπου ήρωα.
Σύμφωνα με οικουμενικά αρχέτυπα,
ο θάνατος σε λόφο είναι προαπαιτούμενο για να γίνει κάποιος μυθικός ήρωας.
ΠΗΓΕΣ:
Ιστοσελίδες–ιστολόγια:
– Jason Mankey, “Christmas
traditions: Pagan or Christian?”, Patheos, 3 Δεκεμβρίου 2013 @ http://www.patheos.com/blogs/panmankey/2013/12/christmas-traditions-pagan-or-christian/
– Valerie Tarico, “Five
reasons to suspect Jesus never existed: A growing number of scholars are openly
questioning or actively arguing against whether Jesus lived”, Alter Net, 22 Αυγούστου
2014 @ http://www.alternet.org/belief/5-reasons-suspect-jesus-never-existed
– Raphael Lataster, “Did
historical Jesus really exist? The evidence just doesn’t add up. There are clearly good reasons to
doubt Jesus’ historical existence”, Washington Post, 18 Δεκεμβρίου 2014 @ https://www.washingtonpost.com/posteverything/wp/2014/12/18/did-historical-jesus-exist-the-traditional-evidence-doesnt-hold-up/
– Nigel Barber, “Jesus never
existed, after all”, Huffington Post, 5 Μαΐου 2016 @ http://www.huffingtonpost.com/nigel-barber/jesus-never-existed-after_b_9848702.html
– Philip Perry, “A growing number of scholars
are questioning the historic existence of Jesus”, Big Think, 20 Δεκεμβρίου 2016 @ http://bigthink.com/philip-perry/a-growing-number-of-scholars-are-questioning-the-existence-of-jesus
Βιβλία:
– David Fitzgerald, Nailed:
Ten Christian myths that show Jesus never existed at all (Lulu.com, 2010).
– Lord Raglan, The hero: A
study in tradition, myth and dreams (Dover Publications, 2011).
– Reza Aslan, Zealot: The life
and times of Jesus of Nazareth (Random House, 2013).
– Bart Ehrman, How Jesus
became god: The exaltation of a Jewish preacher from Galilee (HarperOne, 2014).
– Richard Carrier, On the
historicity of Jesus: Why we might have reason for doubt (Sheffield Phoenix
Press 2014).
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου